اختلال بیش فعالی- کمبود توجه(ADHD) یکی از شایع‌ترین اختلال‌های دوران کودکی در سنین مدرسه شناخته می‌شود. این اختلال مربوط به محدودیت‌هایی در بازداری رفتار است که از لحاظ تحولی، سطوح نامناسبی از بی‌توجهی، تکانشی‌بودن و بیش‌فعالی را قبل از 7 سالگی شامل می‌شود. اختلال بیش‌فعالی- کمبود توجه یک اختلال عصب- روانپزشکی شایع بین کودکان و نوجوانان است (بیدرمن و فارُن، 2004). فراوانی این اختلال در دامنه 5 تا 10% در کشورهای غربی است (فارُن و همکاران، 2003). در تحقیقات نشان داده شده است که علائم ADHD در 60 درصد کودکان مبتلا به این اختلال تا بزرگسالی ادامه می‌یابد (بیدرمن و همکاران، 2000، راسموسن و گیلبرگ، 2000). کنترل و آموزش کودکان بیش فعال و تکانشی یا حواس پرت، در مقایسه با همسالان کم تحرک شان دشوارتر است. در نتیجه آنها با مشکلات رفتاری بیشتری مواجه می شوند.

**>

اختلال بیش‌فعالی- کمبود توجه (ADHD) یکی از مشکلات روانشناختی کودکان است که در دوران کودکی تشخیص داده شده و تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. برخلاف آنچه تاکنون تصور می‌شد علائم بالینی این اختلال در بزرگسالان عمدتا از بین نمی‌رود و درآنها شیوع زیادی دارد، اما غالبا تشخیص داده نمی‌شوند. این اختلال به ویژه برای دانشجویان مبتلا، مشکلات بسیاری را در زمینه‌های عاطفی، اجتماعی، تحصیلی و شغلی ایجاد می‌نماید. این اختلال مربوط به محدودیت‌هایی در بازداری رفتار است که از نظر تحولی، سطوح نامناسبی از بی‌توجهی، تکانشی‌بودن و بیش‌فعالی را قبل از سن 7 سالگی شامل می‌شود(محمد اسماعیل، 1385).

محققان در خلال دهه گذشته متقاعد شده اند که اختلال بیش‌فعالی- کمبود توجه که قبلاً تصور می‌شد یک نشانگان مخصوص دوران کودکی است و با افزایش سن از بین می‌رود، در مراحل بعدی زندگی هم ادامه پیدا می‌کند و در بزرگسالی یک اختلال روانی شایع است (وندر، ترجمه صرامی، 1387).
این اختلال یک نشانه یا دسته‌ای از نشانگان است که شامل کوتاهی دامنه توجه، مشکل در تمرکز، کنترل ضعیف تکانه ، حواس‌پرتی ، بیش فعالی، بی قراری و مشکلات رفتاری است. بزرگسالان نیز مانند کودکان از این اختلال‌ رنج می‌برند که می‌تواند در تمام سطوح اجتماعی ـ اقتصادی و فرهنگی مشاهده شود. این اختلال در دوران بزرگسالی به عنوان اختلال کمبود توجه، نوع باقی مانده مطرح می‌شود (وندر و همکاران، 2007،1985) بزرگسالان مبتلا به این اختلال باید در دوران کودکی پاره‌ای از علائم بالینی ADHD را داشته باشند. آن‌ها به عنوان بزرگسال نیز باید علائمی از جمله بیش‌فعالی حرکتی، نارسایی توجه، رفتارهای تکانه‌ای، ناتوانی در اتمام تکالیف، سازماندهی ضعیف، عملکرد تحصیلی ضعیف، احساس نگرانی، احساس ناامنی، حرمت نفس ضعیف، حافظه ضعیف، احساس ناامیدی، فراموشی فعلیت‌های روزانه، تصمیم‌گیری آنی، صحبت کردن افراطی، صحبت دیگران را قطع کردن داشته باشند. افزون بر این، آن‌ها بی‌ثبات و تکانشی و همواره «آمادة تکاپو» هستند و قادر به شرکت در فعالیت‌های تفریحی بی‌سر و صدا همچون پازل و مطالعه نیستند. اغلب گوش نمی‌دهند و به نظر می‌رسد که نمی‌توانند تا پایان به آموزش‌ها و پروژه‌ها توجه کنند. از بی‌نظمی و فراموشکاری آنان شکایت‌های فراوانی می‌شود. (وندر و همکاران، 2007، دوپال و همکاران، 2001).
این اختلال در کودکی ممکن است مرتبط با اختلال سلوک و اختلالات یادگیری باشد و در بزرگسالان نیز ممکن است مرتبط با اختلال سلوک، اختلال شخصیت ضد اجتماعی، سوء مصرف مواد و الکل، و احتمالاً بقایای مشکلات یادگیری باشد.
اگرچه در DSM-III هم تشخیص داده شده بود که اختلال توجه ممکن است تا بزرگسالی هم به صورت اختلال کم توجهی، نوع باقیمانده، ادامه پیدا بکند، اما اطلاعات منظم چندانی در مورد این نشانگان بیان نشده بود (وندر، ترجمه صرامی، 1387).
DSM-III-R ملاکی را به طور اختصاصی برای تشخیص آن در بزرگسالان مشخص نمی‌کند، ملاک را وجود نشانه‌های آن در کودکی یا نوجوانی و ادامه این وضعیت می‌داند. در DSM-III-R نشانه‌هایی که مخصوص افراد بزرگسال باشد ذکر نشده است. درمانگران صرفاً با استفاده از ملاک‌های DSM-III، می‌توانند مواردی از کم توجهی، تکانشی بودن (فقدان خویشتن داری) و بیش‌فعالی را در افراد بزرگسال تشخیص بدهند (وندر، ترجمه صرامی، 1387).
بیماران بزرگسال (بچه‌هایی که با این اختلال بزرگ شده‌اند)، در بزرگسالی هم علائمی دارند که نشان می‌دهد آنها هنوز هم بیش‌فعال هستند. به اینصورت که نمی‌توانند آرام بنشینند، خوششان نمی‌آید بدون فعالیت باشند و آرام گرفتن برایشان مشکل است. بعضی فقط وقتی احساس راحتی می‌کنند که برنامه‌شان را طوری تنظیم کنند که دائماً فعالیت جسمانی زیادی داشته باشند. آن‌ها به جای نشستن ترجیح می‌دهند بایستند. مرتباً در حین انجام کار سراغ کار دیگری می‌روند، و اگر به زور وادار به کم تحرکی و آرامش شوند ممکن است دچار اضطراب شوند.
مشکلات توجه، بیش‌فعالی و اختلال هماهنگی، تکانشی‌بودن (فقدان خویشتن داری)، بی‌نظمی، زیر پا گذاشتن قوانین اجتماعی، مشکل در برقراری ارتباط با دیگران، بی‌ثباتی عاطفی و کم تحملی در برابر فشارهای روانی از علائم اختلال بیش فعالی- کمبود توجه در بزرگسالان می‌باشد (وندر، ترجمه صرامی، 1387).