روز جهانی بهداشت روان، یکی از رخدادهای بین المللی است که هر ساله دهم اکتبر به صورت بین المللی برگزار می شود. اگر چه این روز برای نخستین بار سال 1992 در استرالیا نهاده شد، اما هر سال از سوی سازمان بهداشت جهانی و فدراسیون جهانی سلامت روان مورد پشتیبانی قرار می گیرد. شعار امسال روز جهانی سلامت روان «جهانی ساختن سلامت روان! افزایش سطح خدمات برای هر شهروند در هر جامعه است» است. با این وصف، در هر نقطه از دنیا هدف یکی است:

افزایش خدمات و ایجاد تغییر و تحول در سطح جامعه برای دستیابی به این موضوع که هر فرد اطلاعات لازم را در خصوص سلامت روان، بیماری های روانی و درمان های آنها بداند و از منابعی که برای بهبود همه جانبه به وی کمک می کنند، آگاهی داشته باشد. 

با وجود نقش مهم سلامت روان در زندگی انسان ها، طبق گزارش های سازمان بهداشت جهانی، بسیاری از کشورها میزان کمی از بودجه سلامت خود را صرف بحث سلامت روانی می کنند، درحقیقت عمده پول بخش بهداشت و درمان صرف بیماری های جسمی می شود. یک پنجم یکصد کشوری که آماری های خود را به این سازمان ارائه کرده اند، کمتر از یک درصد بودجه بخش بهداشت و درمان خود را برای سلامت روانی هزینه می کنند. در حالی که طبق آمارهای این سازمان، 13 درصد هزینه های درمان بیماری ها، به دسته گسترده ای از اختلالات عصبی روانی مربوط می شود. به بیان ساده تر، این آمار گویای آن است که سلامت روانی هنوز در اولویت بسیاری از کشورها قرار نگرفته است و منابع جهانی برای مبتلایان به اختلالات روانی و عصبی به منظور رفع نیازهای روز افزون بهداشت روانی ناکافی و توزیع آنها در جهان نابرابر است. به همین علت 19 مهر (10 اکتبر) از سوی سازمان جهانی بهداشت به عنوان روز جهانی سلامت روان نامگذاری شده است در ایران نیز هفته پایانی مهر (24 تا 30 مهر) در ایران به نام هفته بهداشت روان نامگذاری شده است.

نداشتن بیماری روانی دلیلی بر بهداشت روان نیست.

داشتن یک زندگی سالم و شاداب تنها به واسطه سلامت جسمانی به دست نمی آید. سلامت روح و روان یکی از جنبه های مهم سلامت فردی است که به طور مستقیم از سلامت جسمانی تأثیر می گیرد و بر آن تأثیر می گذارد. به همین دلیل نیز سال هاست تعریف سلامت دیگر تنها سلامت جسمی را در بر نمی گیرد.

سلامت روان تنها با گذاشتن بیماری روانی به دست نمی آید. سازمان بهداشت جهانی در تعریف بهداشت روان می گوید:

« بهداشت روان نیز همانند بهداشت، در مفهوم کلی یعنی توانایی برای ایفای نقش های روانی و جسمانی و به معنای نبود بیماری نیست.»

بر اساس بر آوردهای موجود، بین 15 تا 20 درصد مردم به نوعی به یکی از اختلالات روانی دچار هستند این آماری است که کم و بیش در بیشتر کشورهای جهان وجود دارد. از آمار گذشته آنچه حائز اهمیت است نحوه برخورد با این بیماران و خانواده آنها و خدمات رسانی مناسب به افرادی است که به خدمات روانپزشکی نیاز دارند. برای بیشتر اختلالات روانی درمانهای مقرون به صرفه ای وجود دارد. که اگر به طور صحیح استفاده شوند، افراد مبتلا را قادر می کند به عنوان اعضای فعال جامعه در فعالیت ها شرکت کنند.

چگونه از سلامت روان خود محافظت کنیم؟

زندگی در جوامع شهرنشینی با پیچیدگی ها و مشکلات جوامع امرزوی باعث تنش های فراوانی که بر خورد آگاهانه هر فرد از مقوله بهداشت روانی می تواند از بروز بسیاری از مشکلات روحی- روانی که با یک اختلال عصبی ساده می توانند شروع شوند، پیشگیری کند. سلامت روان در واقع چیزی نیست جز درست فکر کردن و مدیریت کردن صحیح احساسات و توانایی برخورد با تنش های زندگی که اگر این مهارت ها در زندگی کسب شوند، سلامت روان هم به دنبال آن می آید. مهم این است که شما راه های حفظ و مراقبت از سلامت و بهداشت روان خود را نیز بدانید. ممکن است بهداشت روان گاهی نیازمند صرف هزینه و وقت باشد، اما اثرات آن ارزش بالاتر از اینها دارد. این راه ها را امتحان کنید و حتماً به اطرافیانتان هم پیشنهاد کنید.

* درباره احساسات خود صحبت کنیم:

گفتگو درباره احساسات و عواطف می تواند به شما در سلامت روح و روانتان کمک کند، بخصوص وقتی احساسات ناخوشایند بر شما چیره شود. صحبت درباره این احساسات به معنای ضعف شما نیست، بلکه یکی از راه هایی است که به شما نیرو می دهد با سلامت روان بیشتر با موقعیت برخورد کنید. گوش فرا دادن فرد دیگری به بیان احساساتتان به شما این حس را می دهد که تنها نیستید و تحت حمایت کس دیگری نیز هستید. اگر شما درباره احساسات خود با هر یک از اطرافیانتان صحبت کنید در واقع نه تنها به سلامت روان خود کمک کرده اید، بلکه به تشویق طرف مقابل نیز برای بیان احساسات او پرداخته اید، بنابراین با یک تیر دو نشان زده اید.

* خودمان را همان گونه که هستیم ، بپذیریم و دوست بداریم:

بسیاری از ما استعداد خوبی در ریاضیات داریم، برخی هم می توانند غذاهای رویایی بپزند و بعضی هم مهارت خوبی در خنداندن دیگران دارند. همه ما انسان ها با یکدیگر فرق داریم، اما هر یک از ما فردی یکتا هستیم که خصوصیات منحصر به فرد خود را داریم.

* در کارها و فعالیت های خوشایند شرکت کنیم:

رفتن به یک کنسرت، پارک، خوردن غذا در یک رستوران مورد علاقه، ساز زدن، سفر کردن همه و همه تأثیر مثبتی بر سلامت روان دارند. اگر چه گاهی افسرده بودن شما باعث می شود اینها جاذبه ای برای شما نداشته باشد، اما سعی کنید از آنها لذت ببرید و مطمئن باشید در روحیه شما مؤثر است.

* برخورد با فشارهای روانی را به عنوانی یک مهارت به کار گیریم:

اگر شیوه های برخورد با موقعیت های تنش زا را یاد بگیریم می توانیم با رعایت و به کارگیری آنها به آرامش پایدارتری دست یابیم. تمرکز فکر به یک موضوع آرامش بخش، خنثی کردن اظهارات منفی با نگرش های مثبت، عادت به عفو و بخشش دیگران، عشق و امید داشتن، کسب مهارت های زندگی و سازش با دیگران، تخلیه احساسات منفی و بسیاری مهارت های دیگر برای فائق آمدن بر نگرانی های روزمره می توانند مفید باشند یکی از مؤثرترین راه های مراقبت و بهبود سلامت روان ورزش است و حتی در بسیاری موارد، ورزش سبب درمان افسردگی های ضعیف تا متوسط می شود. بسیاری از نگرانی ها و استرس های روزانه با بی نظمی های  خود ما ارتباط دارند. داشتن برنامه روزانه و تهیه فهرستی از کارها شما را از عجله و تنش نجات می دهد. امروزه متخصصان روانپزشکی کاهش شادی در جامعه را یکی از مهم ترین علت های اختلالات روانی می دانند. شادبودن و خندیدن باعث نشاط و شادابی روح ما می شود. اگر چه مشکلات برای همه هست، اما خمودگی و افسردگی کلید حل مشکلات نیست. شوخ طبعی شما با نشاندن لبخندی بر لب دیگران نیز طراوت را به اطرافیانمان هدیه می کند. یادتان باشد یکی از مسؤلیت های ما لذت بردن از زندگی است.

تهیه و تنظیم:

مشاور هنرستان شهید صالحی